Veri Görselleştirme, Haritalar ve Korkular

Bu blogun sınırları içerisinde veri görselleştirmeye, nasıl olumlu ve olumsuz kullanılacağına yeterince değinemedim. Yazmaya istediğim kadar vakit ayıramamak en önemli sebep. Buna kısmen de olsa bir müdahale edeyim istedim.

Pek çok veri, tarihsel bilgi haritalar üzerinde görselleştirilerek mesajımızı güçlendirebilir. Ne var ki her mesaj yayılmasını çok arzu edeceğimiz bir mesaj olmayabilir. Haritalar bu görsel malzemeler arasında tarihsel bilgiyi, güncel gerçeklik gibi sunan araçlardan birisi. Aslına bakarsanız korkuyu besleyen ve sürekli hale getiren de bir malzeme.

Polonya’da işgal korkusu hep olmuş. Bugün de sürüyor. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonrasında Polonyalıların bir kısmı paramiliter birlikler oluşturarak yaklaştığına inandıkları Rus işgaline karşı direnmek için örgütlenmeye başlamışlar. Buna Polonya Devleti de destek veriyor, hatta NATO’nun bu olasılığa karşı güçlü tuttuğu taktiklerden birisi bu. Belki de olasılık yerine korkuyu güçlü tutmak da diyebiliriz.

Bir NATO üyesine Rusya’nın saldırmasının pek akılcı olmadığını düşündüğüm için bu meselenin nasıl temelleri olduğunu araştırmak istedim. Burada çok yazmıyorum ama çalıştığım meselelerden birisi ırkçılık, milliyetçilik ve uluslaşmanın nasıl sağlandığı. Sanırım o yüzden daha da dikkatimi çekti.

Tahmin ettiğim gibi, Polonya’nın dış düşmanlarının ne kadar çok olduğu sıralandıktan sonra tarih boyunca Polonya üzerinde kötü emeller besleyenlerin bir listesi yapılıyor.  Buna Polonya’nın jeo-politik ve jeo-stratejik konumunun biricikliği de eşlik ediyor.  Tanıdık geldi mi?

Bu meselede öyle çok tartışma var ki, Britanya’nın Brexit’in ardından Polonya üzerinde nasıl emeller güdeceği sayfalarca tartışılıp birkaç Britanyalı milliyetçinin “imparatorluk geri dönüyor. bugüne kadar işgal etmedik ama artık bittiniz siz” kışkırtmaları araya girince işler çığrından çıkıyor. Bir diğer enterasan tez de Rusya’nın “mülteci krizini” bilerek yarattığına vurgu yapıp bunu yeni bir hibrid savaş taktiği olarak değerlendirmek. Buna göre Rusya, Suriye’deki savaşı derinleştirip milyonlarca insanın Rusya çeperindeki AB üyesi ülkelere göç etmesini sağlıyor. Bu sayede o ülkeler zayıflıyor ve Rus işgaline karşı daha kırılgan hale geliyorlar.

Yine de ana damar analizler  AB ve NATO üyeliği dolayısıyla elde kalan en makul tehdidi Rusya gibi gösteriyor. İşte bunun için Polonyalı gençlerin paramiliter savaş için gönüllü oldukları birlikler kuruluyor, askeri eğitim alıyorlar.

Evet, işte internetin önünü açtığı “düşünce özgürlüğü” bu! Hayır, ben bu kestirme yanıtları pek kabul etmem.

Dünyadaki kötülük yayılmak için internete ihtiyaç duymaz. Tarih boyunca zalimler kendi iyilikleri için insanları bazı yalanlara inandırarak savaştırdı. Bu yalanlar bugün internette de devam ediyor. Buna karşı mücadele edeceksek bunun mecralarından birisi de internet. Bunun araçlarını anlatmak ve paylaşmak derdim.

Lafı daha fazla uzatmadan Polonya’nın bu korkusunu, sürekli teyakkuzda bir milliyetçi histeriyi oluşturan söylemlere katkı sunan haritayı paylaşayım. Tarih boyunca Polonya’yı işgal eden ülkeler:

Tarihsel olarak buna benzer haritalardan azade olacak ülke sayısı Avrupa’da oldukça azdır. Üstelik feodal dönemi, imparatorlukları bu ulus sınırları üzerinden tarif etmek hakiki bir hatadır. Hem bu birleştirilmiş veri anakroniktir kaçınılmaz olarak ama ne olursa olsun gördüğünüz gibi “Polonya tehdit altında” demek için ikna edici bir veri gibi görünüyor. Buna karşı yazabiliriz, yapabilirim. Etkisi de olur, ama şunu düşünelim:
Bu propagandaya karşı nasıl başka bir dijital araç kullanabiliriz?
Buna verilecek yanıtları konuşmayı çok isterim! Şu aşağıdaki harita üzerinde işaretlenen NATO askeri üsleri bir örnek…

Rusya Savaş İstiyor! Ülkesini bizim askeri üslerin yanına nasıl koyduklarına bakın

Dip: Polonya’yla ilgili olan gibi online haritalar yapmak için, bu haritanın da yapıldığı mapchart.net adresini ziyaret edebilirsiniz. Türkiye için bir harita seçeneği henüz yok. Benzer siteler çokça var. Aslında Google Haritalar bile yeterli başlı başına. Bir harita proje üzerine çalışırsam adımlarını buraya da aktarmaya gayret edeceğim.